Johan Cruyff Arena: Thánh đường bóng đá từ giấc mơ Olympic thất bại

Johan Cruyff Arena. Cái tên đã trở thành huyền thoại, không chỉ là sân nhà của Ajax Amsterdam, mà còn là một biểu tượng kiến trúc làm thay đổi hoàn toàn quan niệm về sân vận động hiện đại. Một công trình sinh ra từ giấc mơ Olympic dang dở, để rồi trở thành thánh địa của bóng đá tổng lực.

Thập niên 80, Amsterdam ấp ủ giấc mơ lớn: đăng cai Thế vận hội Mùa hè 1992. Trái tim của kế hoạch là một sân vận động mới hoành tráng. Lúc đó, Ajax đang chật vật với De Meer - sân đấu chỉ chứa được 19.000 cổ động viên, quá nhỏ bé cho một CLB đang thống trị châu Âu với những Ronald Koeman, Frank Rijkaard, Marco van Basten. Sân Olympic thì cũ kỹ. Nhu cầu là cấp thiết.

Dù thất bại trước Barcelona, giấc mơ xây sân vẫn cháy bỏng. Năm 1987, Quỹ Thể thao Amsterdam được lập ra. Thiết kế ban đầu có đường chạy điền kinh, nhưng các kiến trúc sư đã có một quyết định mang tính cách mạng: bỏ nó đi! Họ muốn khán giả áp sát mặt sân, tạo ra một chảo lửa thực thụ. Và họ còn làm một điều chưa từng có ở châu Âu: lắp mái che di động.

Ngày 26/11/1993, công trình khởi công với kinh phí 140 triệu Euro. Gần 3 năm sau, ngày 14/8/1996, Nữ hoàng Beatrix cắt băng khánh thành Amsterdam ArenA. Buổi lễ hoành tráng với bức tranh "Biển cả" khổng lồ trải trên sân. Trận đấu mở màn? Ajax thua AC Milan 0-3 ngay trên sân nhà mới. Một khởi đầu đầy thử thách.

Kiến trúc tiên phong và cơn ác mộng mặt cỏ

Johan Cruyff Arena là kẻ dẫn đầu. Sân bóng đá đầu tiên ở châu Âu có mái che di động đóng mở hoàn toàn. Hai tấm panel khổng lồ, mỗi tấm nặng hàng trăm tấn, chỉ cần 20 phút để vận hành. Mưa tuyết không là gì. Sân trở thành địa điểm đa năng hoàn hảo.

Nhưng hiện đại đi kèm rắc rối. Mái che và khán đài cao chắn mất ánh sáng, không khí lưu thông kém. Mặt cỏ chết dần. Sân trở nên trơn trượt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến lối chơi kỹ thuật tinh tế của Ajax - thứ bóng đá mà chính Cruyff đã gây dựng. Thật trớ trêu! Ban quản lý phải thay mặt cỏ tới 45 lần trong 10 năm đầu. Một con số kinh hoàng. Cuối cùng, giải pháp đến từ công nghệ: đèn chiếu sáng nhân tạo, quạt thông gió và cỏ lai.

Cột mốc lịch sử: Đổi tên để tôn vinh "Thánh Johan"

Năm 2016, Johan Cruyff qua đời. Một cơn địa chấn với làng bóng đá Hà Lan. Làn sóng đòi tôn vinh ông dâng cao. Sau nhiều thảo luận, quyết định lịch sử được đưa ra: Amsterdam ArenA đổi tên thành Johan Cruijff ArenA từ mùa giải 2018-2019.

Logo mới ra mắt đúng ngày sinh nhật ông, 25/4/2018. Một sự tri ân xứng đáng. Cruyff không chỉ là huyền thoại Ajax hay Barcelona. Ông là triết gia, là linh hồn của "bóng đá tổng lực". Đặt tên ông lên sân vận động là khẳng định: đây là thánh địa của lối chơi đẹp, của sự sáng tạo.

Trước đó, từ 2017-2020, sân trải qua đợt nâng cấp lớn cho EURO 2020. Mặt tiền thay đổi, sức chứa tăng từ 51.000 lên gần 56.000 chỗ. Một sân vận động mới mẻ hơn, rộng rãi hơn để đón những sự kiện lớn.

Chứng nhân của những khoảnh khắc bất tử

Johan Cruyff Arena đã chứng kiến vô số trận cầu kinh điển. Năm 1998, chỉ 2 năm sau khánh thành, sân đăng cai Chung kết Champions League. Real Madrid xé lưới Juventus 1-0, chấm dứt cơn khát 32 năm. Một đêm lịch sử.

Năm 2013, Chelsea hạ Benfica đầy kịch tính tại Chung kết Europa League ngay trên sân này. Ở EURO 2000, sân chứng kiến thảm kịch sút luân lưu của Hà Lan trước Ý ở bán kết. Những vết hằn không quên. Rồi EURO 2020, nơi đây lại rộn tiếng reo hò của Cơn lốc màu da cam.

Không chỉ bóng đá. Đây là sân khấu của các huyền thoại âm nhạc: Michael Jackson, The Rolling Stones, U2, Madonna, Beyoncé. Sức chứa lên tới 68.000 người cho các buổi hòa nhạc. Lễ hội Sensation White cũng khai sinh tại đây.

Tương lai: Thánh đường thông minh và bền vững

Hôm nay, Johan Cruyff Arena không ngừng tiến về phía trước. Hơn 4.200 tấm pin mặt trời phủ kín mái. Hệ thống lưu trữ năng lượng tái tạo. Một sân vận động xanh, tự cung cấp năng lượng. Trải nghiệm người hâm mộ được số hóa tối đa.

Nó đã biến khu vực Amsterdam Zuidoost từ ngoại ô thành trung tâm sầm uất ArenA Boulevard. Một hạt nhân phát triển kinh tế.

Gần 30 năm. Từ những ngày mặt cỏ thảm họa, đến biểu tượng kiến trúc toàn cầu. Từ Amsterdam ArenA đến Johan Cruyff Arena. Đây là ngôi nhà của Ajax, nơi những Frenkie de Jong, Matthijs de Ligt trưởng thành. Là nơi triết lý của Cruyff được thắp sáng mỗi cuối tuần. Một thánh đường, nơi quá khứ hào hùng và tương lai sáng tạo giao thoa. Mãi mãi là vậy.